تینه‌آ کاپیتیس؛ وقتی قارچ، سلامت اسکالپ را تهدید می‌کند!
تینه‌آ کاپیتیس یک نوع عفونت قارچی سطحی پوست سر و مو است که در دسته عفونت‌های درماتوفیتی قرار می‌گیرد. این قارچ‌ها به طور ویژه‌ای به کراتین، پروتئینی که در ساختار مو و لایه بیرونی پوست وجود دارد، علاقه‌مندند. به همین دلیل، به راحتی به سطح پوست سر و فولیکول مو نفوذ کرده و موجب بروز التهاب، پوسته ریزی، خارش، ریزش مو و حتی زخم می‌شوند.
در اغلب موارد، تینه‌آ کاپیتیس در کودکان دیده می‌شود، اما در بزرگسالانی که سیستم ایمنی ضعیف یا اسکالپ حساس دارند نیز می‌تواند ظاهر شود. اهمیت تشخیص به موقع این بیماری بسیار بالاست، چرا که در موارد پیشرفته، می‌تواند باعث طاسی دائم یا آسیب‌های جدی و ماندگار به پوست سر شود.
مکانیزم بیماری و علائم هشداردهنده:
قارچ‌های درماتوفیت از طریق تماس مستقیم، وسایل آلوده (مثل برس، شانه یا بالش) یا محیط‌های مرطوب به پوست سر منتقل می‌شوند. این قارچ‌ها پس از استقرار در سطح پوست، به آرامی درون فولیکول مو نفوذ می‌کنند و باعث ضعف ساختاری مو و التهاب پوستی می‌شوند.
در مراحل اولیه، نشانه‌هایی مثل پوسته ریزی ملایم، خارش و ریزش مو به صورت سکه‌ای ممکن است ظاهر شود. اما اگر درمان به موقع آغاز نشود، توده‌هایی چرکی با دلمه‌های زرد (کریون یا Kerion) ممکن است شکل بگیرد. این حالت بسیار دردناک است و گاهی منجر به زخم‌هایی می‌شود که به سختی بهبود یافته و جای آن‌ها باقی می‌ماند.
تشخیص حرفه‌ای با تکنولوژی‌های مدرن:
برای تشخیص دقیق تینه‌آ کاپیتیس، بررسی میکروسکوپی با محلول KOH و کشت قارچی هنوز هم روش‌های استاندارد هستند. اما امروزه دستگاه‌های آنالیز اسکالپ با نور UV و تکنولوژی هوش مصنوعی می‌توانند حضور قارچ‌های فلورسنت را به سرعت و بدون تهاجم شناسایی کنند. در موارد پیچیده‌تر نیز از تست‌های پیشرفته‌تر مانند PCR برای تشخیص دقیق نوع قارچ استفاده می‌شود.
پروتکل درمان موثر و ایمن عفونت قارچی پوست سر:
درمان این بیماری، بر خلاف بسیاری از مشکلات سطحی پوست سر، به درمان سیستمیک نیاز دارد. یعنی فقط با شامپو یا اسپری موضعی نمی‌توان آن را درمان کرد. داروهایی مانند گریزئوفولوین، تربینافین، فلوکونازول یا ایتراکونازول معمولا به صورت خوراکی تجویز می‌شوند و باید دوره درمانی آن‌ها به طور کامل طی شود تا عفونت به طور کامل از بین برود.
در کنار درمان خوراکی، استفاده از شامپوهای ضد قارچ حاوی زینک پریتیون یا کتوکونازول می‌تواند به کاهش قارچ سطحی و جلوگیری از گسترش بیماری کمک کند. هم چنین رعایت بهداشت دقیق فردی، اجتناب از استفاده از وسایل شخصی دیگران، و پرهیز از استفاده از محصولات چرب یا سنگین نیز در این دوره اهمیت دارد.
نکات مهم برای تریکولوژیست‌ها و درمانگران زیبایی:
یکی از اصلی‌ترین مسئولیت‌های درمانگران تخصصی مو (تریکولوژیست‌ها) هوشیاری در برابر چنین مواردی است. مشاهده اولین علائم مشکوک مانند ریزش سکه‌ای، خارش شدید یا پوسته ریزی باید منجر به ارجاع فوری به پزشک متخصص پوست شود. تا زمانی که بیمار دوره کامل درمان را سپری نکرده، انجام هرگونه درمان مزوتراپی، اسکالپ تراپی یا ماساژ ممنوع است.
استفاده از دستگاه‌های آنالیز اسکالپ با نور UV می‌تواند در تشخیص زود هنگام بسیار کمک‌کننده باشد. هم چنین ضد عفونی دقیق تمامی ابزارها و محیط کلینیکی الزامی است، زیرا این قارچ‌ها بسیار واگیر دار هستند.
جمع‌بندی:
تینه‌آ کاپیتیس صرفا یک بیماری پوستی نیست؛ بلکه یک هشدار جدی برای سلامت پوست سر و فولیکول‌های مو است. بی توجهی به آن می‌تواند به طاسی‌های دائمی و آسیب‌های برگشت ناپذیر منجر شود. با آگاهی، ابزارهای حرفه‌ای و همکاری با متخصص پوست، می‌توان از عوارض این بیماری پیشگیری کرد و درمان موثر و ایمن ارائه داد.
امین رسول‌پور